Ahozkotasun ereduak aro multimedian: kasu-azterketa

Artikulu honen xedea  egungo eta etorkizuneko komunikazio multimedian erabil daitezkeen ahozkotasun ereduen ezaugarriak eta funtzioak hiru adibidetan aztertzea da. Nagusiki bi eredu erabiltzen badira ere (normatibizatzailea eta normalizatzailea), gu hiru ikus-entzunezko piezetarako balizko bikoizketez arituko gara, eredu normalizatzailearen aldaera guztiak ilustratzeko asmoz.

a) Torrente, el brazo tonto de la ley

Film pieza hau bikoizterakoan, eredu normalizatzailea aproposena izango litzateke. Izan ere, eredu normalizatzaile kualitatiboa egokiena iruditzen zaigu ondorengo arrazoiengatik:

• Torrenteren idiolektoa oso berezia da eta filmaren arrakastaren gakoetariko bat. Idiolektoak bere izaeraren ezaugarri gehienak islatzen ditu: zakarra, misoginoa, sexu-adiktoa…Marka berezi hauek ezabatzen badira, filmaren zati handi batek zentzua galduko luke.
• Izaeraz aparte, Torrente ibili ohi den giroa eta konpainia nabarmentzea ere interesatzen zait. Hori indexikalitatearen bidez lortuko dugu. Egia esan Torrente ghettoetan mugitu eta Rafi bezalako maila baxuko pertsonaiekin erlazionatzen da.
• Gaia sexua da. Sexuak oso hiztegi aberatsa dauka hizkera arruntean, estandarrak bere osotasunean hartu ezin duena.

Ikus dezagun era praktiko batean zelan gauzatzen den eredu hori ondorengo piezaren bikoizketan:

b) Irailak 11, albistegia

Informazio-pieza hau bizkoizterakoan, eredu normatibizatzailea erabili beharko genuke ondorengo arrazoiengatik:

• Ikus-entzunezko albiste bat da, espainiar hedabide batean estatu osorako emititu dena. Euskal Herrian, ETB-1ean zabalduko balitz, euskara batuan egingo litzateke, horrela agintzen baitu EITBk argitaratutako Euskarazko albistegietarako esku-liburua I (1992).
• Jatorrizko piezak hizkera formala dauka: medialektoa . Hiztunak kazetariak dira, jende kultua eta hiztegi jasoa erabiltzen duena.
• Komunikazioaren muina albistearen edukia da. Ez zaigu interesatzen hiztunei buruzko inolako ezaugarririk helaraztea (jatorria, klase soziala…). Hau da, garrantzitsuena berria zabaltzea da eta ez komunikatzaileak ezaugarritzea.

 

c) Fuga de cerebros

4-10 mintu arteko pasartea aztertu dugu. Film pieza hau euskaratzeko eredu normalizatzailera ere jo beharko genuke. Hala eta guztiz ere, eredu normalizatzaile kuantitatiboa egokiagoa iruditzen zaigu ondorengo arrazoiengatik:

• Protagonistak ikasle gazteak dira. Hizkera arrunta eta informala darabilte, estandarretik urrun, hots, soziolekto bat.
• Hala eta guztiz ere, gazteen jatorria edo kokapen geografikoa ez da nabarmentzekoa. Filma gertatu zitekeen berdin Madrilen zein Santanderren.
• Istorioa modernoa da eta horrelakoa da gazteen hizkera. Hala ere, beraien hitzetan ez da sumatzen zein urtetan gertatzen den zehazki.